30 SHTATOR / 1 DHE 2 TETOR 2022 | ORA: 20:00

SKENA E TKOB

 

Teatri Kombëtar i Operës, Baletit dhe Ansamblit Popullor, prezanton produksionin e ri të “CAVALLERIA RUSTICANA” – opera me një akt e kompozuar nga Pietro Mascagni.

CAVALLERIA RUSTICANA, një opera rrëmbyese në çdo dinamikë, e një historie dashurie, tradhëtie e hakmarrjeje, vjen për publikun shqiptar në datat 30 Shtator, 1 dhe 2 Tetor ora 20:00.

 

Muzika: Pietro Mascagni

Libreti: Giovanni Targioni-Tozzetti dhe Guido Menasci

Dirigjent: Vakhtang Gabidzashvili

Regjisor: Nikolin Gurakuqi – Mjeshtër i madh

Skenograf: Renold Sula

Dirigjent kori: Dritan Lumshi

Koncertmaestër: Etrita Ibrahimi, Thanas Paskali

Perasonazhet  dhe interpretët:

Santuzza – Concetta Pepere, Shpresa Beka

Turiddu – Denis Skura, Armaldo Kllogjeri

Alfio – Armando Likaj, Ylber Gjini, Solen Alla

Luçia, nëna e Turiddu – Ina Gaqi

Lola, e shoqja – Dorina Selimaj

 

Sinopsi

“Cavalleria Rusticana” nga Pietro Mascagni është opera në një akt nga Pietro Mascagni, me tekst në gjuhën italiane nga Giovanni Targioni-Tozzetti dhe Guido Menasci, e adaptuar nga një tregim i shkurtër me të njëjtin titull e shkrimtarit Giovanni Verga. Konsiderohet si një nga operat klasike të verizmit, premiera e së cilës u shfaq më 17 maj 1890 në Teatro Costanzi në Romë. Që nga viti 1890 ajo ende performohet shpesh në Teatrot e Operës në të gjithë botën. “Cavalleria rusticana” është opera e parë e përfunduar dhe interpretuar e kompozitorit Pietro Mascagni dhe sigurisht më e njohura nga pesëmbëdhjet operat dhe një operetë e kompozuar prej tij. Suksesi i kësaj vepre ka qenë fenomenal qysh në shfaqjen e parë. Në kohën e vdekjes së Mascagni në 1945, opera ishte realizuar më shumë se 14,000 herë vetëm në Itali, dhe ka mbetur i tillë edhe në shekullin e njëzet e një.

 

AKTI I

Ngjarja zhvillohet në një fshat në Siçilinë e viteve 1900. Mëngjesi i Pashkëve.

Midis fshatarëve të gëzuar duket një fshatare e re, e mërzitur. Ajo është Santuca. E dashuruar me Turidu, ajo pret që të mbajë fjalën dhe të martohet me të. Por Turidu, i cili kishte nisur marrëdhënie me Lolën e bukur para se të shkonte ushtar, edhe tani që është kthyer nga ushtria nuk largohet nga ajo, megjithëse Lola tashmë është martuar me Alfion. Santuca i shfaq dhembjen dhe dëshpërimin e saj nënë Luçias, e cila mundohet ta qetësojë vajzën, por më kot.

Kur sheh Turidun që vjen, Santuca i hidhet në qafë dhe i lutet që ai të mos e braktisë. Por Turidu nuk do t`ia dijë për lutjet e Santucës. Ai ka në mendje veçse Lolën dhe sapo e sheh atë në rrugë vrapon pas saj. Santuca, që e ndjen veten të poshtëruar, në vrullin e xhelozisë i thotë Alfios që kalon aty pranë se Lola e tradhëton. Alfio tronditet dhe betohet se do të hakmerret. Ndërkaq turma e fshatarëve mbush sheshin e fshatit. Turidu i fton burrat në taverrnë, për t`i qërasur me verë. Nga ashpersia me te cilën Allio nuk pranon té pijë me të, Turidu e kupton se ai ka marrë vesh marrëdhëniet e tij me Lolën. Turidu e kupton se tashmë midis tij dhe Alfios ka lindur një armiqësi për vdekje. Alfio e sfidon Turidun në një duel. Turidu e kafshon në vesh Alfion. Sipas zakonit sicilian, kjo do te thotë se vetëm vdekia e njërit prej tyre mund t’i japë fund grindjes. I penduar thellë për pabesinë e tij, Turidu i lutet nënës që të kujdeset për Santucën. Pasi përshëndetet me nënën, ai shkon ne kopshtin ku e pret Alfio. Britma. – U vra Turidu! – lajmëron fundin e përgjakur të duelit.

 

Pietro Mascagni

Kompozitor

Kopozitor Italian (Livorno 1863 – Romë 1945). Fillimet e para kompozicionale nisin me idyll In filanda (1881), cantata Alla gioia (nga Schiller, 1882), 2 simfoni dhe pjesë të ndryshme. Në vitin 1882 ai rifilloi studimet në Livorno, dhe me pas  në konservatorin e Milanos (me M. Saladino dhe A. Ponchielli). Ndërkohë, ai luante në skena muzikore nga Ratcliff heine dhe ri-themeloi idyll In filanda në un nuovo melodramma, Pinotta (rappr. në vitin 1932). Pas dy vitesh në konservator ai ishte dirigjent në kompanitë e operetave. Pastaj u vendos në Cerignola, si drejtor i filarmonisë dhe grupit muzikor, dhe atje ai punoi në Ratcliff, kompozoi një Meshë dhe përgatiti në një kohë të shkurtër një opera për konkursin Sonzogno: Cavalleria Rusticana (libret nga Targioni-Tozzetti dhe Menasci, nga G. Verga) e cila u shpall fituese ne konkurs, dhe njeh interpretimin e saj të parë  në Romë, në teatrin e Kostanzit, në vitin 1890 me një sukses të jashtëzakonshëm.

Kjo u pasua në vitin 1891 nga komedia e operas L’amico Fritz, shumë e vlerësuar. Në vitin 1895 mori drejtimin e shkollës së mesme të muzikës “Rossini” në Pesaro, të cilën e mbajti, deri në vitin 1903. Në vitin 1896 ai krijoi një vepër të re, Zanetto, në 1898 Iris, i kundërshtuar fillimisht nga kritikët, pastaj rezultoi një nga veprat e tij më të mira; në vitin 1901 le maschere briliant (performoi në të njëjtën mbrëmje në Romë, Milano, Torino, Venecie, Gjenova, Napoli, Verona, por mirëpriti vetëm në Romë); në vitin 1905 Amica, duartrokiti në Montekarlo; në vitin 1906 një meshë Requiem për Umberto I. Në 1911 Isabeau u shfaq, në 1912 Parisina (nga D’Annunzio), në 1917 Lodoletta, në 1919 operetta Sì, në 1921 Il piccolo Marat dhe në 1935 Nerone. Ai gjithashtu shkroi disa vepra jo teatrale. Nga viti 1929 ishte akademik i Italisë dhe zëvendëspresident i vetë Akademisë. Për shumë personazhe, para së gjithash atë të venës melodike impenjuese, M. u shfaq si një vazhdues dhe ripërtëritës i traditës lirike të shekullit të nëntëmbëdhjetë, dhe me R. Leoncavallo eksponentin më të rëndësishëm të verismo muzikore italiane: megjithatë, arti i tij ende pret një vlerësim kritik përfundimtar dhe objektiv.

 

Vakhtang Gabidzashvili

Dirigjent

04/05/1994 Tbilisi, Gergia

Pas diplomimit për piano në shkollën e muzikës, ai u diplomua fillimisht në bachelor dhe më pas si Mastër në drejtimin e korit në Konservatorin Shtetëror të Tbilisit në klasën e Avtandil Revishvilit.

Në moshën 22 vjeçare, ai bëri një debutim ku drejtoi “Le nozze di Figaro” të W.A. Mozart në studion e Operas të Konservatorit shtetëror të Tbilisit nën mentorimin e dirigjentit të famshëm gjeorgjian George Tchitchinadze, ku ai drejtoi disa opera: “La La “ “Traviata”, “L’elisir d’amore” e Gaetano Donizettit, “Flauti magjik” i W.A. Mozartit, “Don Giovanni” i W.A. Mozart në vitin 2019, ai ndihmoi dirigjentin e famshëm italian Jacopo Sipari di Pescasseroli në Teatrin e Operas dhe Baletit të Bakusë, duke drejtuar “Toskën” e Giacomo Puçinit dhe më vonë në “Sacrum Festival”, duke drejtuar “Fantazinë Korale” të L.W. Beethoven, “Requiem” të W.A. Mozart dhe “Rigoletto” të Giuseppe Verdit në Teatro Marrucino Chieti, duke drejtuar Orkestrën Simfonike Abruzzese. Në vitin 2020 dhe 2021, ai u emërua si profesor i ftuar në studion e Operës të Konservatorit Shtetëror të Tbilisit.

Nga viti 2021, bëri një master në dirigjim orkestral në Konservatorin “Tartini” të Triestes nën udhëheqjen e Marco Angius. Në qershor 2022, ai dha një koncert, L.W.Beethoven “Simfonia N.2”, duke drejtuar L’Orchestra della Fondazione Teatro Lirico Giuseppe Verdi di Trieste.

Që nga viti 2017, ai punon në “Festivalin e Tsinandali” si Menaxher i Orkestrës Rinore Pankaukaziane dhe Drejtor Teknik, ku punoi me artistë të famshëm si: Zubin Mehta, Christoph Eschenbach, Gianandrea Noseda, Jukka-Pekka Saraste, Lahav Shani, Charles Dutoit, Vasily Petrenko, Martha Argerich, Yuja Wang, Khatia Buniatishvili, Mischa Maisky, Thomas Hampson…….

Në vitin 2021, ai mori një bursë studimi nga një regjisor i famshëm britanik, Simon dhe Peter Brook.

 

Nikolin Gurakuqi – Regjisor

Regjisor, këngëtar, pedagog

Ka kryer studimet e larta në Institutin e lartë të Arteve Fakulteti i muzikës dega kanto.

Regjisori Nikolin Gurakuqi e filloi aktivitetin e tij në TKOB në vitin 1979, në fillim si korist e më pas si solist, ku realizon një sërë rolesh të ndryshme. Disa nga rolet e tij janë: Gjergj Arianiti nga opera “Skenderbeu”; Il Marchese, opera “La Traviata”; Komandanti, opera “Borana”; Don Bartolo, opera “Il barbiere di Siviglia”; Collin, opera “La Boheme”etj. Ka intepretuar role edhe jashtë vendi si: në Francë e Itali. Pas specializimit në Francë në vitin 1992-1993, i dedikohet tërësisht regjisë. Është autor i shumë veprave të vëna në skenën e TKOB, të Universitetit të Arteve, të disa qyteteve të tjera si Durrësi, Shkodra dhe jashtë Shqiperisë si:opera, opereta, spektakle, ndër të cilat mund të përmendim; “Tosca”; “Il signor Bruschino”; “Madama Butterfly” ;Cossi fan’ tutte” “Il barbiere di Siviglia”; “Il Trittico”;“La serva padrona”; “Il maestro di cappella”; “Falstaf”; “Aida”;“Orfeo ed Euridice”; “Manon Lescaut”; “Otello”; “Traviata”, “Carmen” në Greqi; “Rigoletto” në Itali e plotë vepra të tjera. Ka realizuar skenografinë e shumë shfaqjeve operistike si dhe ka bashkëpunuar me shumë artistë të shquar shqiptarë dhe të huaj. Gjithashtu ka shkruar artikuj të ndryshëm në gazeta dhe është autor i disa librave me poezi dhe së fundi promovoi librin e shkruar nga Floriana Paskali të titulluar “Nikolin Gurakuqi mjeshtër i risive të Teatrit Muzikor Shqiptar”.

Është vlerësuar me Urdhrin “Naim Frashëri i Artë” dhe “Mjeshtër i Madh”

 

Koncepti Regjizorial Nga Nikolin Gurakuqi

Regjia për vënien në skenë të kësaj opera nuk do të mbështet mbi koncept tradicional që e vendos ngjarjen në Siçili dhe në kohën që e shënon autori dhe as në një koncept ultra-modern me veshje të ditës dhe ekrane ledwoll. Regjia do ta vendose veprën jashtë kohës dhe hapsirës të konceptuar nga autori, me një koncept përgjithësues pa kohë dhe vendveprimi gjeografik, por me kohë dhe vendveprimi të kalendarit fetar (Pashke). Ngjarja nuk do të vendoset në Siçili, por diku pa e precizuar , ndërsa dita e Pashkës si festë e kalendarit fetar e përgjithëson vendin dhe kohën e veprimit, kur elemente të ritualit të Pashkës bëhen elemente skenografike të hipërbolizuar si kryqi me Jezusin e kryqëzuar, statuja e Madonës, rruzaret, vezët e Pashkëve. Pra nëpërmjet simbolizmit të ngritur në vizion e skenografik ngjarja nuk ka as kohë e as hapsirë, dhe kështu përftojmë një vënie me mesazh përgjithësues ku individi është viktimë e riteve të mjedisit ku jeton dhe ku verbëria e tij ka në themel injorancën provincial të dominuar nga ritualet komunitare fetare dhe civile, sepse në vepër kemi dy lloj ritualesh civile dhe fetare. Rituali civil i kthimit nga punët e përditshme dhe rituali i Pashkës me peligrinazh dhe lutje për ta mbyllur me ritualin civil të festës së verës pas daljes nga mesha e Pashkës.

Mesazhi Regjisorial – Regjia duke zgjedhur një vënie simboliste përgjithësuese kërkon që nëpërmjet teatrit artizanal të nënvizoje idenë se hakmarrja provinciale e individit të verbër është më e fuqishme se sa mëshira dhe urtësia kristiane që predikon faljen dhe lutjen, dhe e kryen krimin me koshience të plotë si krim pasioni. Ky mesazh arrihet vetëm nëpërmjet një loje teatrale artizanale të thellë e të ashpër, të qëndisur në imtësi vepruese të barabartë për të gjithë personazhet.

Skenografia – Ndërsa në vëniet realiste regjizorët paraqisin si vend veprimi një qëndër fshati ku dominon fasada e kishës nga njëra ane dhe Osteria e mama Luçias nga ana tjetër e në sfond duken shtepitë e fshatit, në venien tonë do të kemi një skenografi simboliste ku dominon Kryqi me Juzusin , stema e Madonës, rruzaret dhe vezet e pashkëve dhe një fondal me figura shenjtorësh të gjitha në hypërbole, ndërsa rekuizita është ajo që do të përcaktojë karakterin e veprimit skenik që është herë rekuizite Osterie, herë rekuizite pune, herë rekuizite fetare dhe rekuizitë krimi që vret.

Kostumet – Kostumet e shfaqjes do të jenë monokromatike kryesisht bardh e zi por edhe gri dhe kafe te solistët. Kori i burrave kostume të zinj, kemishë e bardhë me kapele dhe kasketa. Kori i grave fustane të zeza dhe gri. Santuca fustan gri. Mama Luçia fustan i zi. Lola fustan i kuq. Turiddu kostum i zi, kemishe e bardhë me kollare për festë dhe një këmishë kafe me pantallona të zeza për punë. Alfio kemishë kafe, jelek i zi, pantallona kafe.

Mizanskena – Në këtë vënie mizanskena do të jete 3D, plani i parë solistët, plani i dytë kori, plani i tretë figurantët, e thelle dhe e gjerë sa dimensionet e skenës, dinamike, herë vepruese herë e qetë herë impulsive në varësi të psikologjisë së personazheve, të situatave ku ata ndodhen, por në unison të plotë me karakterin e muzikës.

Jashtë karakterit muzikor nuk do të ketë asnjë mizanskenë dhe asnjë portretizim personazhi. Veprimi regjisorial do të jetë muzikor dhe muzika do të jetë në cdo sekondë vepruese që nga nota e parë e veprës e deri në notën e fundit të saj. Nje rol të rendësishëm do të luajnë figurantët femijë, fshatarë, priftërinj. Në teatrin tim regjisorial veprimi nuk ndalet kurrë, siç nuk ndalet muzika. Ai vetëm ndonjëhere gjatë zhvillimit të shfaqjes merr frymë thellë për tu karikuar dhe ndalon vetëm kur ndalon muzika.